ضَربِ مَثَل

ضرب‌المثل یکی از کهن‌ترین تراوش‌های ذهن و اندیشه‌ی روشن هوشمندان گمنام است که از دور دست‌های تاریخ برای آیندگانشان به یادگار مانده است. رویدادها و یا حوادثی که بر مردمان می‌گذشته، آن‌ها را به تفکر و تامل وا می‌داشته است و عصاره‌ی حادثه‌ای که شاید مدت‌ها طول می‌کشیده و عوارضی بد یا نیک به بار می‌آورده، سرانجام در یک جمله و یا عبارت گنجانده یا جایگزین

می‌شده است؛ تا به آسانی در یادها بماند و سینه به سینه از هر نسل و دوره به نسل و دوره بعدی منتقل شود. با عمر طولانی که بر این مثل‌ها گذشته است، اگر سبب ایجاد و رواج آن‌ها را ندانیم، نه از مفهوم آن‌ها سر در می‌آوریم، نه از طنز تندی که در آن‌ها نهفته است، لذت می‌بریم. نکته دقیق و مهم در طنز، مسئله قدمت و کهنگی آن است. این جمله‌های کوتاه که بیان کننده حال گذشتگان است و بازمانده از سده‌های پیشین، معمولا به فرد معین و معلومی تعلق ندارد. اما گاه پیش می‌آید که یکی از آن‌ها، با یکی از حوادث زندگی شخص سرشناسی مطابقت دارد و به نام آن شخص مشهور می‌شود و در حقیقت به سبب آن مَثل نام آن بزرگ نیز پیوسته در یادها و بر سر زبان‌ها می‌ماند.